De impact van de leidingstraat

De Standaard schreef enkele zeer interessante artikels over de impact die de Leidingstraat heeft op verschillende facetten in onze samenleving, de landbouw, de mensen, de natuur, ons erfgoed en de haven en economie.

---

DE IMPACT OP:
LANDBOUW – MENSEN – NATUUR – ERFGOED – HAVEN & ECONOMIE

---

Deel 2:
De impact van de leidingstraat op de mensen

De leidingstraat loopt dwars door alles heen: door tuinen, woningen en dromen. Het noordelijk tracé telt voorlopig 37 onteigeningen, maar voor sommige mensen is de gedachte om náást een gasleiding te wonen evengoed ondraaglijk.

‘We hebben het geluk gehad te kunnen bouwen en in november vorig jaar zijn we hier komen wonen. In januari hebben we ons eerste kindje gekregen. Ik werk als leerkracht in de dorpsschool vlakbij, dus de ligging, de timing … Alles was perfect. We dachten dat we ons leven op orde hadden. Tot in april een van onze buren aanbelde met de vraag of we het al hadden gehoord. Er zou mogelijk een leidingstraat aangelegd worden. “Dwars door jullie huis”.’

Lien Van Springel en haar man wonen op de Olenseweg in Geel. De oprit en een groot stuk van de tuin moeten nog worden aangelegd en ook binnen wachten de muren op verf en ingemaakte kasten. ‘De eerste maanden na het nieuws zijn we gestopt met inrichten en afwerken’, vertelt Van Springel. ‘Het leek geen zin te hebben, want wat als we te horen kregen dat we zouden worden onteigend? Maar onze ouders hebben gelijk: we wonen eindelijk in ons nieuwe huis, dan wil je voortdoen en er een thuis van maken.’

Het jonge gezin hoopt de komende maanden vooral op duidelijkheid. ‘Ofwel wordt het huis afgebroken, wat verschrikkelijk zou zijn, ofwel niet. Maar wat voor mij het ergste scenario zou zijn, is dat de plannen in de koelkast gaan en er pakweg binnen 20 jaar nog eens uitgehaald worden. Die onzekerheid is vreselijk. Ze houdt ons wakker en verhindert ons om te wortelen. Het is ja of neen, niet misschien.’

Glamping met zicht

Lauranne Maes, een mid-twintiger uit de Erbrandstraat in Kapellen, zit op dezelfde lijn. ‘Eerlijk? Liever de leiding door ons huis dan ernaast. Dan is het tenminste duidelijk en hoeven we niet in te zitten met de waardedaling van onze woning.’ Ook zij en haar vriend wachten nog even met het toezeggen van die dure kastenwand.

Maar de leidingstraat loopt niet altijd dwars door de keuken. Soms scheert ze rakelings langs huizen, zoals dat van Ernie Colebunders in de Oudepostelseweg in Geel. Een groot stuk van zijn tuin ligt op het traject. ‘Uitgerekend het deel waar onze wilde bloemen groeien.’ Colebunders heeft een bedrijf in zaden, een deel ervan kweekt hij zelf en alles uitkienen is een werk van jaren. ‘Het duurt wel even voor je de beste hebt geselecteerd, je irrigatiesysteem op punt staat, kortom: voor alles goed zit.’

Wat verderop, in de Roerdompstraat, heeft de familie Lammens sinds kort een luxecamping. De leidingstraat loopt door een stuk van hun paardenwei. ‘Niet de grootste hinder, moeten we toegeven, al is de glamping sinds vorige zomer vaak volzet zodra het mooi weer is’, zegt Elisabeth Lammens. En mensen komen er nog altijd voor de rust, niet om naar graafmachines te kijken.

Soms loopt de leiding net op een heel ongelukkige plaats, zoals voor het bedrijf Aertssen in Stabroek, dat gespecialiseerd is in infrastructuur-, hijs- en transportwerkzaamheden. Het noordelijke tracé is nog maar net aan zijn reis vanuit de Antwerpse haven begonnen, of het scheurt al door de toegangspoort van hun bedrijfsterrein. Ze willen er nog niet veel over kwijt. ‘De kwestie wordt intern bekeken’, aldus woordvoerster Veerle Staels.

Lopend vuurtje

Als de plannen raken aan ons idee van ‘thuis’, laaien de emoties het hoogst op. Dat is het geval in Voort, in Mol. In de straat wordt nog volop gerenoveerd en gebouwd, veel woningen zijn relatief nieuw. Steve Druyts en zijn gezin wonen er intussen elf jaar, ze hebben destijds lang gezocht naar een rustige plek om te settelen. Het noordelijke tracé zou door hun tuin lopen. ‘We hebben een warmtepomp, want mijn vrouw is tegen gas’, zegt Druyts. ‘Er zijn dus al veel tranen gevloeid toen we hoorden dat ze hier mogelijk een leidingstraat met chemische gassen en vloeistoffen willen aanleggen.’ De plannen vloeken onmiskenbaar met de groene idylle waarop ze uitkijken door het grote livingraam. Fris gras, bloemen, bomen, rust. ‘Als de leidingstraat er komt, zijn er twee mogelijkheden: ofwel komt hier een bordje “te koop”, ofwel zal er permanent een valies klaarstaan voor het geval dat er zich een ramp voordoet. Maar gerust zullen we vanaf dat moment nooit meer zijn, al is het maar omdat ze de leidingen gefaseerd zullen aanleggen. Voor je het weet ben je vertrokken voor 30 jaar graafwerken, elke 5 jaar een nieuwe pijp.’

Druyts hoorde over de plannen via een vriend die hem een screenshot van het tracé doorstuurde. Het klinkt bekend: op één uitzondering na vernamen de negen gezinnen die we spraken het nieuws via buren, familieleden, kennissen en de huurbaas. Daar is geen van hen mee opgezet. Of zoals Joeri Cuyvers, vader van drie en de overbuur van Lien Van Springel, het verwoordt: ‘Dit is geen roddel om gezellig door te vertellen, dit gaat over het huis waarin je met je gezin je leven uitbouwt.’

Doe-het-zelf

Veel mensen geven aan dat ze zich in snelheid gepakt voelen. De publieke raadpleging van het departement Omgeving van de Vlaamse overheid liep van 2 maart tot en met 30 april dit jaar – tijdens de lockdown, dus. Gedurende twee maanden konden mensen en lokale besturen reageren op de startnota ‘en zelf nieuwe alternatieven aanreiken’, zo staat op de website te lezen. Het departement verzamelde 4.300 digitale inspraakreacties en een petitie met 6.000 digitale handtekeningen. Behalve Genk (de thuisstad van de bevoegde N-VA-minister Zuhal Demir) en de havenstad Antwerpen gaven alle gemeenten op de drie trajecten een negatief advies.

Lees verder ‘Onder de kathedraal van Antwerpen ga je toch ook niet boren?’

Ernie Colebunders hoorde het nieuws pas half april en had dan nog twee weken om zich te informeren. Lien Van Springel en haar man namen deel aan een van de online infosessies die het departement organiseerde. ‘Met zo’n 250 mensen in een chatroom is er niet bepaald veel ruimte om vragen te stellen. Het enige dat we wijzer werden, is dat we zelf een alternatief stuk tracé mogen voorstellen. Ik dacht dat studiebureaus daarvoor betaald werden, maar blijkbaar moeten wij uitzoeken of er iemand anders is die we ongelukkig kunnen maken met een leidingstraat.’ Woordvoerder Brigitte Borgmans benadrukt dat onteigenen ‘écht de laatste stap is’ en dat het departement Omgeving het belangrijk vindt om mensen goed te informeren. ‘We hadden 1.700 deelnemers aan de online infosessies. Die waren een grote tijdsinvestering voor onze administratie, want wettelijk gezien hoefden we die niet te organiseren.’ Het departement gaat nu met alle inspraakreacties en adviezen aan de slag en verwerkt die in een Scopingnota, waarin de milieueffecten en de te onderzoeken alternatieven in kaart worden gebracht.

‘We zullen het nog lange tijd moeten ondergaan’, zegt Lauranne Maes uit Kapellen. ‘Want zolang er geen duidelijkheid is, zitten we vast. We durven niet te investeren, kunnen niet verkopen. De leidingstraat mag dan nog niet concreet zijn, ze gijzelt wel al heel veel mensen. En we weten niet eens voor welk doel.’

Moeilijk evenwicht

‘Dit project is de belichaming van de uitdagende ruimtelijke ordening in onze regio’, reageert bevoegd minister Zuhal Demir (N-VA). ‘Vlaanderen is maar een zakdoek groot. Een grootschalig project van die omvang is ingegeven vanuit een terecht economisch belang, maar heeft onmiddellijk grote gevolgen en botst met vele andere maatschappelijk belangrijke aspecten. Een evenwicht vinden tussen al die verschillende belangen is niet evident. Ik heb dan ook veel begrip voor de ongerustheid, ik deel ze vaak ook. Maar al sinds 2005 is er sprake van een leidingstraat die de Antwerpse haven moet verbinden met het Ruhrgebied. Studie na studie bleef het dossier in de lucht hangen, tot deze Vlaamse regering eind vorig jaar besliste om het dossier aan inspraak te onderwerpen. Het departement Omgeving verwerkt al enkele weken alle reacties en adviezen en legt vervolgens een nota voor aan de Vlaamse regering zodat die gezamenlijk dit najaar in eer en geweten verder kan beslissen. In ieder geval zal ik erover waken dat élke beslissing die genomen wordt verdedigbaar is vanuit het algemeen belang van de Vlamingen.’

Bron: https://m.standaard.be/cnt/DMF20210820_05010524

---

FACTCHECK
‘Een toename van het transport per pijpleiding betekent een afname van het wegtransport’ (Flyer Vlaamse overheid)

lees meer

---

De pijpleiding die Vlaanderen splijt

De Standaard schreef enkele zeer interessante artikels over de impact die de Leidingstraat heeft op verschillende facetten in onze samenleving, de landbouw, de mensen, de natuur, ons erfgoed en de haven en economie.

---

DE IMPACT OP:
LANDBOUW – MENSEN – NATUUR – ERFGOED – HAVEN & ECONOMIE

---

Deel 1:
De impact van de leidingstraat op de Landbouw

Een ondergrondse bundeling pijpleidingen die dwars door Vlaanderen loopt: het is anno 2021 ongezien ambitieus. Een strook van 45 meter breed en minstens 130 kilometer lang. De schade? Mensen dreigen onteigend te worden, waardevol natuurgebied omwoeld, bos gekapt en landbouwgrond verstoord. De winst? De Antwerpse haven en de belangrijkste chemiebedrijven in ons land worden verbonden met het Duitse Ruhrgebied.

Door Sarah Vankersschaever
Dronebeelden Sébastien Van Malleghem / Haven Antwerpen
Foto’s Kristof Vadino

zaterdag 21 augustus 2021

De Vlaamse overheid onderzoekt momenteel drie mogelijke trajecten door de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg – het noordelijk, het centraal en het gecombineerd tracé – en wil dit najaar bekendmaken welk traject de voorkeur geniet. De Standaard fietste het noordelijke tracé af, omdat dit weleens het traject van de minste weerstand kan worden: er staan namelijk het minste woningen op het spel. We peilen de impact op landbouw, natuur, erfgoed en mensen, maar ook het belang van de leidingstraat voor de energietransitie en de Belgische economie.

IMPACT OP LANDBOUW
‘Je rommelt niet in goeie grond, dat weet elke boer’

De landbouwers beseffen dat hun gronden de weg van de minste weerstand vormen. ‘Als je met je leidingen tien hectare kunt doorsteken en slechts één gezin ongemak bezorgt, is dat in Vlaanderen een ongelooflijke meevaller.’ Alleen is het niet de eerste keer dat er zo wordt gedacht aan de tekentafel.

Geen mens wil er een litteken bij zonder eerst overtuigd te zijn van de reden waarom er moet worden gesneden. Als het over een landschap gaat, is dat net zo. Zeker als het ‘ons’ of ‘mijn’ landschap is. Vooral vanop een koersfiets – het ding waarop je kruipt om minder met jezelf bezig te zijn en des te meer met alles rondom je heen – valt het op: in Vlaanderen is alle grond bestemd. De akkers, de woonerven, de bossen, de wegen, de bermen, alles is van deze of gene.

Als iemand dus een incisie wil maken van 45 meter breed en 175 kilometer lang, roept dat veel vragen op. De leidingstraat die de Antwerpse haven met het Ruhrgebied moet verbinden, loopt genadeloos door een lappendeken van persoonlijke belangen. Dat zal sowieso pijn doen, wisten ook de ingenieurs achter de tekentafel. En dus proberen ze te snijden waar het volgens hen het minst hard bloedt: in landbouwgrond.

369 hectare akkers en velden zou de noordelijke leidingstraat doorkruisen. ‘Tien hectare daarvan is van mij’, zegt Jan Luyckx, landbouwer in Loenhout, een deelgemeente van Wuustwezel. Hij vindt het niet gek dat er iemand in koersoutfit in zijn koeienstal staat, hij heeft zelf lang gefietst. ‘Op zondag. Maar toen begon de ploeg ook in de week te trainen. We hebben ruim 800 koeien, die wachten niet wanneer ik wil fietsen.’

Maar terug naar de leidingstraat. Luyckx heeft er al van wakker gelegen. Zijn boerenburen ook. Ze hebben allemaal een bezwaarschrift ingediend. Ook enkele collega’s die er nochtans geen last van hebben. Uit sympathie. ‘Die leiding zou door mijn beste grond lopen’, zegt Luyckx. ‘Zwaardere kleigrond die het vocht goed vasthoudt, ook in lange periodes van droogte. In zo’n grond wil je niet dat er gerommeld wordt, dat weet elke boer.’ Zijn grootvader en enkele andere boeren zijn ooit nog de boel kort en klein gaan slaan op het gemeentehuis toen hun grond bedreigd werd door graafmachines. ‘Maar dat was vroeger. Vandaag stuur je een ambtelijk briefje, meer kun je niet doen. Wat denk jij? Zou dat iets uithalen?’

Werken, werken, werken

Langs het hele traject zijn we elf erven opgedraaid. We leerden dat de oudere generaties een stuk minder goed op de hoogte zijn. Tenzij ze zich engageren in de lokale gemeenteraad of voor het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), want daar is de leidingstraat een item. Sommige landbouwers zijn de laatsten in een lange familietraditie en wanneer ze beseffen dat hun boerderij samen met hen zal sterven, reageren ze eerder gelaten op het nieuws. Maar de jongere en tussengeneraties lezen over de leidingen op sociale media en in de krant, en houden nauw contact met de buren. Zij zijn bang voor oogst- en waardeverlies.

Algemeen bespeurden we een grote ‘dreigingsvermoeidheid’. In Wuustwezel, bijvoorbeeld, kwam eerst de E19-snelweg, toen de hogesnelheidslijn, toen een tiental windmolens, toen de Fluxys-gasleiding, toen een nieuw oprittencomplex en nu mogelijk een leidingstraat.

Voor Rob Dierckx en Ingrid Leenaerts uit Geel, bijvoorbeeld, is die stilaan de druppel te veel. ‘De leidingstraat interesseert ons nul de botten. Je kunt die plannen gaan inkijken, maar we snappen daar toch niets van. We hebben grotere zorgen: ze willen een groot stuk van onze akkers onder water zetten omdat de Zegge, het natuurgebied hier vlakbij, met verdroging kampt. Ik krijg geen nieuwe vergunning en mag niet uitbreiden zolang niet duidelijk is of ze nu moeras of landbouw willen. Dit melkveebedrijf is ons leven, mogelijk ook het leven van onze kinderen, maar anderen beslissen erover. Het enige wat wij nog kunnen of moeten doen, is werken. Dus die leiding: ik hoor het wel.’

Dubbel getroffen

Waar iedereen – betrokken of niet – het over eens is: je kunt zien wanneer een ondergrondse leiding door je akker loopt. ‘Ze zeggen wel: “We graven voorzichtig en we scheiden de vruchtbare grond van de ondergrond”, maar nadien is je opbrengst minder’, zegt Mathias De Vulder, door de liefde weggeplukt uit Geraardsbergen.

Hij en zijn vrouw Hanne Van Wolveren zijn vorige maand getrouwd en naast hun huis in Wuustwezel liggen de funderingen klaar voor een tweede koeienstal. Ze zijn mid-twintigers, de volgende generatie.

Hun oom Roger Aernouts, van wie ze het bedrijf overnemen, heeft het al met eigen ogen gezien. ‘Je ziet het vanuit de lucht en je merkt het ter plaatse: bij nat weer trekt het water moeilijker weg, bij droog weer droogt de grond sneller uit en op het einde van de rit heb je op die strook een minder goede oogst. Dus hoe voorzichtig ze de aarde ook omwoelen met graafmachines: ze is omgewoeld en ze is met zwaar materiaal overreden. Grond vergeet dat niet. In geen tientallen jaren.’

Een bijkomende bezorgdheid is de mogelijke boscompensatie die de aanleg van de leidingstraat met zich brengt. Als het noordelijke tracé er komt, zou er in totaal 189 hectare bos gekapt worden. Die zal gecompenseerd moeten worden. ‘En dat gebeurt nog altijd vaak op landbouwgrond’, zegt Vanessa Saenen, woordvoerster van de Boerenbond. ‘Zo zouden landbouwers dubbel getroffen worden en neemt de druk op de grond verder toe.’

---

FACTCHECK
‘De oorspronkelijke bodemstructuur en het landgebruik kunnen na aanleg van de leidingen worden hersteld.’
(Uit de startnota ‘GRUP Leidingstraat Antwerpen-Ruhr(Geleen)’, p. 51)

---